Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX/XX wieku

       „Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX/XX wieku”, Marta Sikorska-Kowalska. 

          „Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX/XX wieku” jest monografią naukową poświęconą życiu Łodzianek od początku lat 80-tych XIX wieku do Rewolucji 1905 roku. Był to czas, kiedy na ziemiach polskich rozwijał się ruch feministyczny i coraz częściej podnoszone były przez kobiety hasła emancypacyjne. W omawianym okresie Łódź była miastem, w którym mieszkało więcej kobiet niż mężczyzn. Jak podaje autorka, wskaźnik feminizacji wahał się między 105 a 109. Spowodowane to było emigracją ze wsi do miasta – więcej do niego przyjeżdżało kobiet niż mężczyzn. Wynikało to m.in. z faktu, że w Łodzi, jako mieście włókienniczym, chętnie zatrudniano kobiety w przemyśle.  

Autorka w swoich badaniach wychodzi z założenia, „iż emancypacja kobiet z różnych sfer społecznych przebiegała z właściwym dla każdej z nich natężeniem. Inne bowiem problemy dotykały ziemianek, inne zaś kobiet żyjących w mieście wielkoprzemysłowym”. Stąd też w monografii poszczególne rozdziały swojej pracy poświęca kobietom z proletariatu, inteligencji, burżuazji i drobnomieszczaństwa.  

W owych rozdziałach autorka zajmuje się wieloma zagadnieniami dot. życia kobiet, m.in. długością ich życia, stanem zdrowia czy zatrudnieniem. Opowiada również o dotykających ich problemach społecznych. Oprócz tego w książce można znaleźć fragmenty poświęcone rozrywkom, uprawianiem sportu, a nawet modzie czy filantropii prowadzonej przez kobiety z burżuazji. 

Z narracji autorki wyłania się pesymistyczny obraz sytuacji łodzianek w omawianym okresie. Były pozbawione mnóstwa praw i w wielu aspektach były dyskryminowane społecznie, np. w fabrykach otrzymywały mniejszą płacę niż mężczyźni. Ponadto ciągle dominował pogląd społeczny, że głównym zadaniem kobiet jest zajmowanie się domem. Stąd, nawet jeśli były zmuszone pracować zarobkowo, musiały łączyć to również z pracą w domu. Kolejnym skutkiem tych poglądów był statystycznie gorszy poziom wyedukowania kobiet niż mężczyzn. Pod koniec XIX wieku mniej kobiet niż mężczyzn umiało czytać (odpowiednio 43,5 % i 58,1 %). Tylko nieliczne kobiety miały możliwość zdobycia wyższego wykształcenia. W 1897 roku w Łodzi wyższe wykształcenie miały tylko 22 kobiety… 

Omawiana książka jest pozycją obowiązkową dla osób zainteresowanych historią kobiet w XIX-wiecznej Łodzi. Znajdą w niej mnóstwo informacji popartych aparatem naukowym. Bardzo dobry styl pisania autorki, duża ilość tabelek i zdjęć tylko zachęcają do czytania. Nam pozostaje jedynie jeszcze raz zachęcić do sięgnięcia do tej bardzo ciekawej pozycji. 

(autor: Maksymilian Mikuła)