Natalia Gąsiorowska-Grabowska
W 2019 roku w Łodzi wybuchła głośna awantura, która koncentrowała się wokół postaci Natalii Gąsiorowskiej-Grabowskiej (1881 – 1964). Gąsiorowska-Grabowska była patronką jednej z łódzkich szkół. W ramach fali dekomunizacji, jaka przetoczyła się przez Polskę pod koniec drugiej dekady XXI wieku, wojewoda łódzki postanowił zmienić patrona tej placówki. Jako powód wskazywał on na komunistyczną przeszłość Gąsiorowskiej-Grabowskiej. Sprawa ta oburzyła zarówno Uniwersytet Łódzki, jak i łódzką radę miejską, które podkreślały zasługi historyczki dla łódzkiej uczelni. Ostatecznie, decyzja wojewody została zaskarżona do sądu. Po serii procesów Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że zmiana patronki szkoły była bezpodstawna. Pomimo takiego wyroku Natalii Gąsiorowskiej-Grabowskiej nie została przywrócona na patronkę szkoły.
Patrzenie na Gąsiorowską-Grabowską tylko jako na komunistkę jest spojrzeniem jednostronnym i płytkim. Przede wszystkim była ona jedną z pierwszych Polek-historyczek. Tytuł naukowy doktora uzyskała tuż przed I WŚ, w dwudziestoleciu międzywojennym zaś uzyskała habilitację i tytuł profesorski. W czasach II RP związana była z Wolną Wszechnicą Polską, w tym z jej łódzką filią oraz z Uniwersytetem Warszawskim. Jej zainteresowania badawcze koncentrowały się na historii gospodarczej i społecznej okresu nowożytnego oraz na metodologii historii.
Po zakończeniu II WŚ rozpoczął się łódzki okres jej kariery naukowej, gdyż zaczęła pracę na nowo utworzonym Uniwersytecie Łódzkim. Między innymi dzięki jej staraniom w 1948 roku powstał Instytut Historii UŁ. Gąsiorowska-Grabowska została jego pierwszą dyrektorką. Funkcję tę pełniła do 1952. W 1961 roku nadano jej tytuł doktora honoris causa UŁ (oprócz niej tytuł ten otrzymały w historii UŁ tylko trzy inne kobiety).
Gąsiorowska-Grabowska z ruchem komunistycznym związana była już od czasów przedwojennych. Należała do PPS-Lewicy i KPP. Wstąpiła także do PPR i później PZPR. Nigdy nie pełniła żadnej znaczącej funkcji w strukturach tych partii. W powojennej Polsce cieszyła się jednak dużym autorytetem wśród władz komunistycznych, gdyż była jedną z niewielu osób w świecie naukowym, które pomimo poglądów komunistycznych otrzymały przed wojną tytuł profesorski. W związku z tym odznaczona została przez władze komunistyczne wieloma odznaczeniami państwowymi (Krzyż Zasługi, Order Budowniczych Polski Ludowej itd.). Organizowano również uroczyste jubileusze związane z kolejnymi rocznicami jej pracy. Sama Gąsiorowska-Grabowska otwarcie popierała władze komunistyczne, co wyrażała w swoich licznych publicznych wypowiedziach.
Bibliografia:
3) J. Kolbuszewska, Kobiety na naukowym Olimpie? Łódzkie adeptki Klio w latach 1945-1989, Łódź 2021.
(autor: Maksymilian Mikuła)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz